Ilustracja książkowa odgrywa niezwykle ważną rolę w edukacji dzieci. Od wielu lat zwracają na to uwagę zarówno pedagodzy, psycholodzy, jak i sami ilustratorzy książek dla dzieci. Jest ona przejawem sztuki, zrozumiałym i lubianym przez dzieci, dzięki czemu rozwija poczucie estetyki i wrażliwość na piękno. Jednocześnie obcowanie z ilustracją książkową pozwala bardzo płynnie wprowadzić najmłodszych w świat literatury. Rozbudza wyobraźnię i zachęca do własnych poszukiwań.
Obcowanie z obrazem to z pewnością jedna z pierwszych form edukacji, jakiej poddawane jest dziecko już od etapu niemowlęctwa. Nauka poprzez obrazy i symbole graficzne zaczyna się bowiem zanim jeszcze dziecko nauczy się komunikować ze światem za pomocą mowy i na długo przedtem zanim zacznie operować pismem. Nie wszystkie jednak formy przekazywania obrazów będą miały pozytywny wpływ na rozwój najmłodszych.
W dzisiejszych czasach dzieci bezustannie narażone są na działanie różnego rodzaju bodźców zewnętrznych, które docierają do nich ze wszystkich stron. Żyjemy w kulturze zmasowanej treści. Dociera ona do nas w postaci zmultiplikowanych, krótkich i agresywnych komunikatów. Są to przede wszystkim poruszające się obrazy i towarzyszące im dźwięki. Bywa to uciążliwe i męczące dla osoby dorosłej, a w przypadku dzieci może spowodować nieodwracalne zmiany w psychice, a nawet prowadzić do zaburzeń w rozwoju fizycznym. Umysł małego dziecka nie jest bowiem w stanie wystarczająco szybko przetwarzać tak wielu informacji. W konsekwencji prowadzi to np. do problemów z koncentracją w późniejszym okresie rozwoju.
Dlaczego ilustracje są tak ważne
Dlatego też tak ważną rolę spełnia ilustracja książkowa. Pozwala ona bowiem na chwilę wyciszenia i skupienia uwagi na pojedynczym elemencie. Ilustracje książkowe uzupełniają treść zawartą w tekście, a jednocześnie ułatwiają percepcję i potęgują przeżycia związane z jego treścią. Ilustracja jest obrazem nieruchomym, a więc pozwala na dłuższą koncentrację i dostrzeżenie szczegółów, które umykają np. w przypadku filmu animowanego i szybko zmieniających się kadrów.
Dodatkowo ilustracja prezentuje jedynie wybrany fragment tekstu, a więc pozostawia miejsce na jego interpretację i tworzenie ciągu dalszego. Dzięki temu przyczynia się do rozwoju kreatywności u dzieci. Fantazja jest jednym z najważniejszych aspektów dzieciństwa. Wymyślanie niestworzonych historii, wyimaginowanych bohaterów i scenariuszy zdarzeń, w późniejszym okresie owocować będzie rozwojem takich cech osobowości jak pomysłowość, odkrywczość, czy oryginalność. Ilustracja książkowa jest wręcz zaproszeniem do takich twórczych poszukiwań.
Nie umniejszając tych zalet ilustracji książkowej, należy również pamiętać, że spełnia ona także funkcje stricte dydaktyczne. Pozwala wzbogacić wychowanie umysłowe, moralne i estetyczne. Odpowiednio dobrana ilustracja książkowa w bardzo efektywny sposób poszerza wiedzę dzieci na temat otaczającego je świata. Udziela odpowiedzi na pytania dotyczące wielu dziedzin, m.in. historii, geografii, biologii, czy zagadnień techniki. Część z tych informacji byłaby niemożliwa do przekazania dzieciom, w przystępny sposób, jedynie za pomocą tekstu.
Ilustracja książkowa, dzięki swojej formie pozwala na to, by wielokrotnie wracać do niej i zawartych w niej treści. Dzięki temu informacje z niej czerpane są utrwalane w pamięci dziecka, co z kolei przyczynia się zdecydowanie do szybszej nauki. Udowodniono również naukowo, że podawanie tych samych danych za pomocą kilku mediów jednocześnie, uławia ich zapamiętywanie. Tekst książki edukacyjnej poparty ilustracjami będzie więc znacznie mocniej oddziaływał na czytającego/oglądającego i ułatwi utrwalenie zawartych w nim informacji.
Podsumowanie
Te i inne walory ilustracji książkowej powinny być wykorzystywane w całym procesie edukacji. Najważniejszym i jednocześnie najtrudniejszym zadaniem jakie stoi przed nami – dorosłymi, jest takie dopasowanie materiału ilustracyjnego do wieku dziecka, aby wzbudzić nie tylko zainteresowanie, ale także przyczyniać się do jego zrównoważonego rozwoju.
Co dają ilustracje? Oto 5 najważniejszych cech jakie posiadają ilustracje i jak mogą pozytywnie wpływać na wychowanie dzieci.
Warto przeczytać:
-
H. Depta: Teoria wychowania estetycznego w RFN. „Plastyka i wychowanie”. Warszawa, WSiP, 1991, nr 4.
-
I. Słońska: Psychologiczne problemy ilustracji dla dzieci (wydanie drugie zmienione). Warszawa , PWN, 1977
-
S. Szuman: Ilustracja w książkach dla dzieci i młodzieży. Kraków, WZK, 1951.
-
S. Szuman: O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa, PZWS, 1969.
-
Witz: O ilustracji i ilustratorach. Mały słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pod redakcją K. Kuliczkowskiej i J. Słońskiej. Wiedza Powszechna, 1964.
Bardzo ciekawa i interesująca sprawa ciekawi mnie czy można przedstawić daną historie z pomocą zdjęć np. jakiegoś miasta
Oczywiście. Tutaj ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia. My również używaliśmy zdjęć miasta, a konkretnie poznańskiej dzielnicy Wilda, aby stworzyć kolaże do opowieści o tym miejscu. Efekty można zobaczyć tutaj: http://zielonagrupa.pl/wildeckie-opowiesci/
Świetne, syntetyczne ujęcie tematu. Warto sobie przypomnieć informacje o roli ilustracji w wychowaniu. Od razu zapala się „żarówka” z pomysłami.